Нонушта қилмаслик бир қатор салбий таъсирларга олиб келиши мумкин. Куннинг биринчи овқатланишини ўтказиб юбориш организмнинг фаолият қилиш тартибига салбий таъсир кўрсатади ва соғлиқ учун муаммолар келтириб чиқаради. Қуйида нонушта қилмасликнинг асосий зарарлари ҳақида маълумотлар келтирилган:

1. Метаболизмнинг секинлашиши

• Нонушта қилмаслик метаболизмни сустлаштиради. Эрталаб организм энергия зарурлигини ҳис қилади, ва нонушта қилмаслик бу жараённи пасайтиради, бу эса озиқ-овқатнинг ҳазм бўлиши ва энергияга айланишига салбий таъсир қилади.

2. Қон шакари ва инсулин мувозанатининг бузилиши

• Эрталабки овқатланиш қон шакари даражасини барқарорлаштиришга ёрдам беради. Агар нонушта қилинмаса, қон шакари тез тушиб кетиши мумкин, бу эса асабийлик, қўрқинч ёки чарчоқ ҳиссини пайдо қилади. Бу шунингдек, қандли диабет хавфини ошириши мумкин.

3. Концентрация ва диққатнинг пасайиши

• Нонушта қилмаган одамларда диққат ва хотирани сақлаш қийин бўлиши мумкин. Мия қон шакарига муҳтож, шунинг учун нонушта қилмаслик кун давомида диққатни жамлаш ва самарадорликни сақлашга тўсқинлик қилади.

4. Вазн ошиши ва семизликка олиб келиши

• Нонушта ўтказиб юбориш одамни кун давомида кўпроқ овқатланишга ва “жиддий” овқатлар истеъмол қилишга мажбур қилиши мумкин. Бу ҳолатда кечки овқатларда кўпроқ калория истеъмол қилиш эҳтимоли ошади, бу эса вазн ошишига сабаб бўлиши мумкин.

5. Иммунитетнинг пасайиши

• Соғлом нонушта иммунитет тизимини мустаҳкамлашда ёрдам беради. Витамин ва минералларга бой овқатлар эрталаб организмни керакли озуқа моддалари билан таъминлайди, уларни истеъмол қилмаслик организмнинг касалликларга қарши курашиш қобилиятини пасайтиради.

6. Асабийлик ва стресснинг ортиши

• Нонушта қилмаслик асабийлик ва стресс ҳолатларини кучайтириши мумкин. Танамиз нонуштадан кейин глюкоза қабул қилиб, кайфиятни барқарорлаштиради, шунга кўра, нонушта қилмаслик асабийликни ортишига сабаб бўлади.

7. Ичаклар муаммолари

• Эрталаб овқатланиш ҳазм қилиш тизимига ёрдам беради. Агар нонушта ўтказиб юборилса, ичаклар нормал ишламаслиги ва овқат ҳазм қилишда қийинчиликлар юзага келиши мумкин. Бу ич қотиш ёки бошқа ичак муаммоларига олиб келиши мумкин.

8. Чарчоқ ва энергия етишмаслиги

• Эрталаб организм тунда сарфланган энергияни тиклашга муҳтож. Нонушта қилинмаганда тананинг энергия етишмаслиги сезилади ва кун давомида чарчоқ, кучсизлик ҳислари кўпайиши мумкин.

9. Мушакларнинг ишлаши ва тикланишига таъсир

• Эрталаб организм оқсилга муҳтож бўлади, айниқса, агар инсон машқ қилса. Нонушта қилмаслик мушакларнинг тикланиши ва ўсиши учун зарур бўлган оқсилларни қабул қилмасликка олиб келиши мумкин, бу эса умумий жисмоний ҳолатга салбий таъсир қилади.

10. Тери ҳолатига таъсир

• Нонушта ўтказиб юбориш стресс гормонлари миқдорини ошириши мумкин, бу эса тери ҳолатига салбий таъсир кўрсатади. Масалан, угри ва турли тери муаммолари пайдо бўлиши мумкин.

Нонушта организмни тўғри ритмда бошлашга ёрдам беради ва умумий соғлиққа ижобий таъсир қилади. Шунинг учун, ҳар куни эрталаб соғлом, озиқ ва витаминларга бой нонушта қилиш тавсия этилади.

INSTAGRAM | TELEGRAM

Кофе дунё бўйлаб машҳур бўлган ичимлик бўлиб, унинг келиб чиқиши, турлари ва саломатликка таъсири ҳақида қизиқарли маълумотлар мавжуд. Кофе нафақат энергетик ичимлик сифатида, балки маданиятлар орасидаги анъанавий ичимлик сифатида ҳам машҳур.

Келиб чиқиши

Кофенинг ватани Эфиопия деб ҳисобланади. Ривоятларга кўра, илк марта Эфиопияда бир чўпон қаҳва уруғларини уришган эчкиларни кўриб қолган ва уларни синаб кўрган. Кейинчалик қаҳва Яқин Шарқ мамлакатларига, хусусан, Яманга олиб келинган. Ўрта асрларда қаҳва Истанбул орқали Европа давлатларига ҳам кириб келган ва машҳур бўлиб кетган.

Кофе турлари

Кофенинг асосий икки тури мавжуд:

1. Арабика – бу тур юқори сифатли, ёқимли таъмга эга, шунингдек, бироз шўртаги бор. Арабика қаҳваси кўпчилик томонидан қадрланади ва дунёдаги қаҳва саноатининг катта қисмини ташкил қилади.
2. Робуста – кўпроқ қувват берувчи, талқинги ва кичкина данакчаларга эга. Робуста арабикага нисбатан арзонроқ ва кўпинча аралашмаларда ишлатилади.

Бундан ташқари, қаҳва қўшимчаларига кўра ҳам турли хилда тайёрланади: Эспрессо, Латте, Капучино, Американо, Мокка, Маччиато ва бошқалар.

Фойдали томонлари

1. Энергия манбаи – кофеин мия фаолиятини оширади, диққатни оширади ва уйқусизликка қарши ёрдам беради.
2. Антиоксидантлар – кофе антиоксидантларга бой бўлиб, организмда эркин радикалларни йўқотишга ёрдам беради.
3. Жисмоний қобилиятни оширади – кофе физик машқларда куч ва чидамлиликни оширишга ёрдам беради.
4. Парҳезга ёрдам беради – кофе аппетитни камайтиради ва метаболизмни тезлаштиради.

Зарарли томонлари

1. Безовталик ва уйқусизлик – кўп миқдорда истеъмол қилинса, кофе уйқусизлик ва асабийликка олиб келиши мумкин.
2. Юрак-қон томир касалликлари – юрак соҳасида муаммолар борлар учун катта миқдорда кофе истеъмол қилиш саломатликка зарар келтириши мумкин.
3. Тишларга таъсири – қаҳванинг тишларимизнинг рангига салбий таъсир этиши мумкин, яъни уларни сариқроқ қилади.

Қизиқарли маълумотлар

• Қаҳва дунёдаги энг кўп истеъмол қилинувчи ичимликлардан бири бўлиб, унинг ишлаб чиқарилишида дунё миқёсида 25 миллион киши ишлайди.
• Кофенинг кунлик истеъмоли миянинг айрим касалликларини камайтиришга ёрдам беради, масалан, Алцгеймер ва Паркинсон касалликлари.
• Дунёда ҳар йили 400 миллиарддан ортиқ қаҳва идишлари ичилади, ва унинг савдоси нафақат иқтисодий, балки ижтимоий аҳамиятга ҳам эга.

Кофе истеъмолини меъёрда сақлаш унинг фойдали таъсирларидан баҳраманд бўлишга ёрдам беради, шу билан бирга, ортиқча истеъмол қилишдан эҳтиёт бўлиш ҳам зарур.

INSTAGRAM | TELEGRAM

Кофеин — инсон организмига фаолият кўрсатиш учун керак бўлмаган модда. Кофеин бизга озуқа энергиясини бермайди. Кофеин истеъмол қилганда кўпроқ энергияга эга бўлишимиз ҳақидаги адашувчи таассурот кофеиннинг асаб тизимига кучли таъсири туфайли, инсонни соғломроқ ҳис қилишга олиб келади. Аслида, кофеин организмни юклаб, фақат мавжуд бўлган энергия захираларидан самаралироқ фойдаланишга ёрдам беради.

Қуйидаги видеони томоша қилинг, тагидан изоҳини ёзиб қолдираман.

Бу видеодан ҳам анча маълумот оласиз, ҳам кайфиятингиз кўтарилиши аниқ😉

INSTAGRAM | TELEGRAM

Хўш, энди сизга видеодаги ҳолатни тушунтириб бераман. Кофеин ҳақида бошида ёзганимдек, у организмда бирор бир вазифани бажармайди, балки организмдаги заҳира энергияни сарфлашга ёрдам беради. Яъни, роликда кофеин мияга борганида мия битта аденозин бн зерикиб ўтирган, кофеин келиб уни чиқариб борган, ўрнига адреналин ва дофамин гормонини ишга туширган. Адреналин ва дофамин организмга қувват, кучга тўлганлик ҳиссини, кўтаринги кайфият беради, бундан ташқари адреналин баъзи органларни фаоллаштиради. Натижада инсон организмида энергия алмашинуви кучаяди, энергия сарфланади. Танцпол деб айнан шу назарда тутилган. Кофеин организмни актив ҳолга келтириб ўзи ҳазм булиб кетади. Таъсири эса вақтинчалик. Уни кетганини билган адреналин ва дофамин йўк бўлиб қолди видеода, бу эса ўша актив жараён бирдан тугади дегани. Энди мия бошида битта аденозин билан ўтирган бўлса, кофедан кейин тўртта аденозин билан ўтирибди. Яъни олдингидан ҳам кўпрок зериккан, чарчаган.

INSTAGRAM | TELEGRAM

Кофеин миқдори

Кофеин кўплаб маҳсулотлар ва ичимликларда мавжуд, биринчи навбатда қаҳва, чой ва энергетик ичимликларда, шунингдек, кола ва шоколадда. Шунингдек, сотувда кофеин сақлайдиган конфетлар, чайнайдиган гуммилар, таблеткалар ва бошқалар ҳам бор.
Кофеин 100 дан ортиқ ўсимликларнинг донлари, барглари ва мевасларида мавжуд. Кофеиннинг энг юқори концентрацияси қаҳва ўсимлиги донлари ва баргларида, чой, ерба мате, гуарана ёғочи, кола ёнғоқлари ва какао донларида бўлади.

Кофеинни хавфсиз истеъмол қилиш

Европа озиқ-овқат хавфсизлиги агентлигининг сўнгги баҳолаши асосида ҳар куни рухсат этилган ва хавфсиз кофеин миқдори белгиланган.

• Соғлом катталар учун (ҳомиладор аёллардан ташқари) турли манбалардан келадиган хавфсиз суткалик кофеин миқдори 400 мг гача (тананинг ҳар килограммига тахминан 5,7 мг).
• Болалар ва ёшлар учун барча манбалардан келадиган хавфсиз кунлик кофеин миқдори тананинг ҳар килограммига 3 мгни ташкил қилади.
• Ҳомиладор ва эмизувчи оналар. Ҳомиладор аёллар учун кунлик кофеин истеъмоли 200 мг дан ошмаса, бу ҳомила саломатлигига зарар етказмайди. Лекин истеъмолни кунига 100 мг гача чеклаш тавсия этилади. Шундай чеклов эмизувчи оналарга ҳам тегишли. Кофеин она сутига ўтиб, боланинг асаб тизимига таъсир қилиши мумкин.

Кофеинни ортиқча истеъмол қилиш

Ортиқча кофеин истеъмолининг аломатлари унинг миқдорига ва инсоннинг кофеинга бўлган одатланишига боғлиқ. Катталарда юқори миқдорда (кунига тана вазнининг ҳар килограммига 7-10 мг ёки ундан кўп) кофеин истеъмоли турли кўринишларда намоён бўлиши мумкин: асабийлик, ташвиш, безовталик, галлюцинациялар, бош оғриғи, бош айланиши, уйқусизлик, иштаҳанинг йўқолиши, диарея, кўнгил айниши, қўлларнинг титраши, қон айланиши бузилиши, аритмия, паст қон босими ёки оғриққа нисбатан сезувчанликнинг йўқолиши. Бу аломатлар узоқ вақт давомида ёки қисқа муддатда ортиқча истеъмол қилиш натижасида пайдо бўлиши мумкин ва кофеин билан заҳарланишнинг белгилари бўлиши мумкин.

Кофеин билан заҳарланиш катталарда кунига тана вазнининг ҳар килограммига 7-8 мг ёки 500-600 мг дан ортиқ кофеин истеъмол қилинганда юз бериши мумкин. Масалан, 80 кг оғирликдаги инсон учун 7 мг кофеин максимал дозаси 560 мг ни ташкил қилади, бу эса кунига 5-8 стакан (200 мл) кофе (френч-пресс ёки фильтр-кофе) га тенгдир, кучига қараб.

Болалар ва ёшларда ортиқча кофеин истеъмоли қон босимининг ошиши, уйқусизлик, доимий бош оғриқлари, асабийлик, ўқишда қийинчиликлар ва бошқа зарарли таъсирларга олиб келиши мумкин. Ҳозирги тадқиқотларга кўра, болаларда кофеин кунига 2,5 мг/кг дан ошганда ташвиш кучаяди, юқори миқдорлар (кунига 3 мг/кг дан ортиқ) эса бош оғриқлари ва қорин оғриқларини оширади. Масалан, 30 кг оғирликдаги бола учун 2,5 мг кофеин кунига жами 75 мг ни ташкил этади, бу тахминан 300 мл энергетик ичимлик ёки 150 мл кофега тенг. Болаларда кофеин билан заҳарланиш кучли қусиш, тахикардия, марказий асаб тизимида безовталик ва диурезнинг ошиши билан намоён бўлади.

Кофеинни ортиқча истеъмол қилиш болалар, ҳомиладор аёллар, эмизувчи аёллар, ошқозон-ичак яраси билан касалланганлар ёки юрак-қон томир касалликлари, масалан, юқори қон босими, юрак етишмовчилиги ва аритмия каби касалликлари бўлган одамлар саломатлиги учун жиддий хавф туғдиради. Ҳомиладорлик даврида кофеин истеъмол қилиш боланинг туғилганда вазни кам бўлиши билан боғлиқ.

Кофеинни уйғоқликни ошириш ва иш фаолиятини оптималлаштириш учун истеъмол қилиш кейинги кунларда салбий оқибатларга олиб келиши мумкин (масалан, чарчоқ, ақлий ва жисмоний иш фаолиятининг пасайиши).

Кофе ва кофеинли ичимликлар чарчоқни «ёпса» ҳам, лекин улар чарчоқни келтириб чиқариши мумкин.

300-400 мг кофеин истеъмоли тугатишдан олдин тўғридан-тўғри уйқуга борганда уйқу вақтини 30-80 дақиқага қисқартириш билан боғлиқ. Бундан ҳам кам дозалар уйқуга таъсир кўрсатиши мумкин. 100 мг кофеин (яъни кичик чашка кучли кофе) уйқуга кетишни кечиктириш ва кейинги 3-4 соат давомида уйқу сифатини ёмонлаштириши мумкин.

INSTAGRAM | TELEGRAM

Бир марта 100 мг (тананинг ҳар килограммига 1,4 мг) дозаси баъзи катталарда, айниқса, уйқудан олдин истеъмол қилинганда, уйқу давомийлиги ва хусусиятига таъсир кўрсатиши мумкин.

Агар сиз кофеин истеъмолини қисқартиришни хоҳласангиз, биринчи қадам юқори миқдорда кофеин сақловчи ичимликлардан паст миқдорда кофеин ёки кофеинсиз ичимликларга ўтиш бўлиши мумкин. Бундан ташқари, истеъмол миқдори ва/ёки фақатликни камайтириш керак.

Кофеинни мунтазам истеъмол қилиш унга бўлган сабрчанликни оширишга олиб келиши мумкин. Шу сабабли, кофеиндан воз кечиш хисси номуносиб ҳисларга боғлиқ бўлиши мумкин. Катталарда кофеинни истеъмол қилишни тугатишдан кейин турли хил белгилар опиш қилинган: бош оғриғи, уйқуқлилик, депрессия, ташвиш, чарчоқ, асабийлик ва диққатни йўқотиш. Охирги белгилар 1-2 кундан 1 ҳафтагача давом этиши мумкин.

Барча маълумотлар интернетдан олинди.

INSTAGRAM | TELEGRAM

Ҳар бир нарсанинг яхши ва ёмон тарафи бўлганидек, кофени фойдали ва зарарли томонлари ҳам мавжуд.

Шунинг учун ҳамма нарсани меъёри яхши, меъёрида истеъмол қилсаккина фойдасини олишимиз мумкин.

биз рамазон рецептларимизни бошлаймиз

БАРЧАНГИЗНИ ЖУМА,ШАНБА,ЯКШАНБА
21,22,23-март кунлари ХАЙИТ МУНОСАБАТИ БИЛАН БАРЧА ДУКОНДАГИ ЛИБОСЛАРИМИЗГА ЧЕГИРМА НАРХЛАРДА КУТИБ КОЛАМИЗ

Дуо килишни урганамиз🤲🩷

РОЛИКЛАР МАНФААТЛИ БУЛДИМИ?
ИЗОХДА ФИКРИНГИЗНИ КУТАМАН.